Giới thiệu sách: Tìm hiểu địa danh – di tích lịch sử văn hóa Việt cổ Kiên Giang (tập 1)

    Giới thiệu sách: Tìm hiểu địa danh – di tích lịch sử văn hóa Việt cổ Kiên Giang (tập 1) / Vĩnh Xuyên. – H. : Nxb Văn Nghệ TP. Hồ Chí Minh, 2009. -. - 132tr., 20cm

    Tác giả Vĩnh Xuyên, tên thật là Lê Quang Khai. Lúc còn trẻ, ông theo nghề dạy học và cầm bút sáng tác văn nghệ với cái tâm của người thầy giáo.

    Lê Quang Khai là hội viên của Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Kiên Giang. Bên cạnh đó, ông cũng là hội viên của Hội Nghệ sĩ Sân Khấu Việt Nam, và Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam.

    Vĩnh Xuyên miệt mài nghiên cứu lịch sử và văn hoá dân gian, với các công trình đã được in thành sách: Nguyễn Trung Trực - thân thế và sự nghiệp, Lịch sử đình Vĩnh Hoà, Truyền thuyết Dân gian Kiên Giang (2 tập),... Bên cạnh đó, ông còn sáng tác các tác phẩm văn học, thơ, tuồng sân khấu. Về lĩnh vực sân khấu, tác phẩm tuồng cải lương Chén cơm chan máu của Vĩnh Xuyên từng được dàn dựng và biểu diễn bởi đoàn Cải lương Nhân dân Kiên Giang. Tác phẩm Tiếng thét nơi pháp trường của ông đã đạt giải bạc tại Liên hoan truyền hình tuồng cải lương toàn quốc năm 2009.

    Những năm cuối đời, người thầy giáo già Vĩnh Xuyên vẫn cần mẫn tìm đến các trường học, xin được có những buổi nói chuyện với học sinh. Đó là những truyền thuyết, giai thoại mà tác giả Vĩnh Xuyên đã kỳ công sưu tầm, ghi chép lại về đất và người Kiên Giang thuở xưa. Có lẽ, đó là cách để ông nguôi ngoai nỗi nhớ những ngày đứng trên bục giảng. Bên cạnh đó, Vĩnh Xuyên cũng giới thiệu và bán những quyển sách của mình làm niềm vui tuổi già. Theo ký ức của nhiều học trò, ông bán sách rẻ hơn giá bìa, với tinh thần sẻ chia. Nhưng trên hết, sâu tận đáy lòng ông là mong muốn gửi gắm và trao truyền lại tinh thần tồn cổ, với ý thức gìn giữ vốn xưa đang dần mai một trên mảnh đất Kiên Giang quê hương.

    Năm 2012, Vĩnh Xuyên qua đời lặng lẽ trong căn phòng nhỏ nơi ông dành để viết văn tại Rạch Sỏi, để lại một gia tài tri thức – những quyển sách mà ông đã dành cả đời mình để viết nên.

Để tri ân một tác giả dành trọn cuộc đời mình cho những trang viết về đất và người của quê hương Kiên Giang, Thư viện tỉnh Kiên Giang trân trọng giới thiệu đến bạn đọc quyển sách “Tìm hiểu địa danh – di tích lịch sử văn hóa Việt cổ Kiên Giang (tập 1)”. Sách dày 132 trang, in trên khổ 20cm, do Nhà xuất bản Văn Nghệ Thành phố Hồ Chí Minh  ấn hành năm 2009.

    Theo lời nói đầu của tác giả, công trình này được chia làm 3 tập: Tập 1 nói về các địa danh ở Rạch Giá, Hòn Đất, Kiên Lương; Tập 2 nói về các địa danh ở Hà Tiên và Kiên Hải; Tập 3 nói về các địa danh ở Phú Quốc và các nơi khác.

    Có lẽ ông đã hoàn thành bản thảo của toàn bộ quyển sách. Năm 2009, Vĩnh Xuyên xuất bản tập 1 và cho ra mắt bạn đọc. Thế nhưng vì tuổi cao sức yếu, ông không còn đủ sức cho việc xuất bản hai tập còn lại của công trình này. Và rồi ông giáo già Vĩnh Xuyên rời cõi tạm, để lại công trình xuất bản còn dang dở. Những gì còn lại đến hôm nay là tập 1 của bộ sách, với nhiều thông tin quý giá mà tác giả Vĩnh Xuyên đã kỳ công ghi chép lại.

    Quyển sách “Tìm hiểu địa danh – di tích lịch sử văn hóa Việt cổ Kiên Giang (tập 1)” là bước chân du khảo của tác giả Vĩnh Xuyên qua những vùng đất: từ Rạch Giá – trung tâm hành chính của Kiên Giang, cho tới Hòn Đất rồi Kiên Lương với những dãy núi đá vôi xinh đẹp.

    Đọc quyển sách, người đọc sẽ thấy quá trình lao động trí óc cẩn thận của tác giả Vĩnh Xuyên. Ông không đơn thuần chỉ giải thích địa danh, mà còn tìm tòi, nghiên cứu, đối chứng từ sách vở; bên cạnh đó, ông còn mô tả lại chân thực những gì đã quan sát được từ quá trình điền dã. Điều này cũng cho thấy phần nào tính cách và xuất thân nhà giáo của ông.

    Ở phần Thành phố Rạch Giá, ông cẩn thận đưa ra ý kiến, giải thích cho địa danh “Rạch Giá”, rồi tổng hợp lại quá trình hình thành và phát triển của Rạch Giá từ thời phong kiến cho đến ngày nay. Các di tích lịch sử gắn liền với Rạch Giá như Đình thần Nguyễn Hiền Điều, Đình thần Nguyễn Trung Trực, Đình Vĩnh Hòa,... được Vĩnh Xuyên đề cập rất kỹ càng và cụ thể. Trong phần này, ông cũng sưu tầm và tổng hợp lại thành những câu chuyện ly kỳ và bi tráng về các nhân vật lịch sử: Nguyễn Hiền Điều, Nguyễn Trung Trực, Lâm Quang Ky,... như sự kính trọng và tưởng nhớ đến những vị Anh hùng dân tộc đã có công lao to lớn với đất nước.

    Tiếp theo đó, Vĩnh Xuyên đưa bạn đọc đến với Hòn Đất rồi Kiên Lương. Vùng Hòn Đất với nhiều địa danh, thắng cảnh gắn liền với cuộc kháng chiến chống Mỹ kiên cường của dân tộc ta. Vĩnh Xuyên mô tả đặc tính của từng hòn trên vùng đất này: Hòn Đất, Hòn Me, Hòn Sóc, Hòn Quéo; không những thế, ông còn ghi lại từng hang động trên mỗi hòn, có những hang mang dấu tích huyền thoại một thời hoang sơ như Hang số 3 (Hang Cá Sấu) tại Hòn Đất, Hang Cọp tại Hòn Me, hay những hang là chứng tích trong thời kháng chiến của quân và dân ta như Hang Quân Y, Hang Huyện Ủy,...

    Đến vùng núi đá vôi Kiên Lương với vẻ đẹp thơ mộng, Vĩnh Xuyên nhắc tới các địa danh: Núi Bãi Ớt, Núi Ba Hòn, Núi Mô So, Núi Hang Tiền, Hang Cá Sấu, Bãi Dương và Bãi Dầu, Chùa Hang, Hòn Phụ Tử,... mỗi địa danh lại gắn liền với một câu chuyện, một giai thoại thú vị qua sự tìm tòi, nghiên cứu và phân tích của tác giả Vĩnh Xuyên. Trong bài viết về Núi Hang Tiền – một địa danh vốn khó tiếp cận tham quan tại Kiên Lương, Vĩnh Xuyên đã lặn lội trực tiếp đến nơi này để quan sát, nghiên cứu và đưa ra những giả thuyết về những đồng tiền cổ đã bị đóng thành khối trong núi này.

    Ngoài lối viết của một công trình nghiên cứu, người đọc còn thấy phảng phất đâu đó bóng dáng của thể loại ký sự. Ví dụ như ở địa danh Hang Cá Sấu, Vĩnh Xuyên đã cất công tìm gặp những bô lão trong vùng để tìm hiểu về dấu tích của loài thủy quái từng một thời tung hoành nơi đây. Hay trong bài viết về hòn Phụ Tử, tác giả đã ghi lại lời kể của nhân chứng từng có mặt ngay trong đêm hòn Phụ Tử bị gãy đổ xuống biển.

    Ngoài ra, ở phần này của quyển sách, tác giả còn liệt kê 28 tên của các hòn đảo thuộc quần đảo Bà Lụa và cho biết mỗi tên hòn đều có những điển tích riêng. Trong số đó, ông đã lựa chọn và giải thích các địa danh tiêu biểu như Hòn Heo, Hòn Nhum Ông – Nhum Bà – Rể lớn – Rể Nhỏ, Hòn Đá Lửa, Hòn Kiến Vàng.

    Một điều nữa làm nên nét đặc biệt của quyển sách chính là ở chỗ, bạn đọc sẽ thấy lấp ló đâu đó nét trữ tình của tác giả. Vĩnh Xuyên đã khéo léo lồng ghép, giới thiệu những bài thơ mà mình sáng tác sau mỗi bài viết về địa danh. Từ đây, sau những tìm tòi nghiên cứu, Vĩnh Xuyên lại như một lần nữa ngợi ca địa danh, di tích ấy bằng các tác phẩm thơ do chính ông sáng tác.

    Đọc quyển sách, bạn đọc không chỉ hiểu rõ hơn về những địa danh trên mảnh đất Kiên Giang, mà còn biết thêm nhiều giai thoại dân gian, hay những câu chuyện về tiền nhân đã có công lao với công cuộc xây dựng và gìn giữ quê hương. Quyển sách là tấm lòng của tác giả Vĩnh Xuyên dành cho những giá trị văn hóa ẩn tàng trong từng di tích địa danh, như ông đã bộc bạch trong lời đầu sách: “...Chính vì vậy, tôi mạnh dạn theo chân của các bậc tiền nhân, ghi chép lại toàn bộ công trình lịch sử văn hóa cổ của Kiên Giang. Tôi muốn làm một hòn sỏi nhỏ hay một viên đá để bồi đắp cho bức tường "Bảo tồn di sản văn hóa truyền thống" ngày thêm vững chắc...”.

    Quyển sách “Tìm hiểu địa danh – di tích lịch sử văn hóa Việt cổ Kiên Giang (tập 1)” hiện đang trưng bày và phục vụ tại Thư viện tỉnh Kiên Giang. Thân mời quý bạn đọc đến tham quan và tìm đọc!